Zaangażowane działanie

,,Nie zajdziemy daleko, jeśli będziemy się tylko wpatrywać w kompas.”

Russ Harris

Terapia Akceptacji i Zaangażowania (ACT) to złożone podejście behawioralne, które głęboko analizuje obserwowalne i wewnętrzne aspekty ludzkiego zachowania. Skupia się nie tylko na tym, w jakie relacje wchodzimy z otaczającym nas światem, ale także na naszych wewnętrznych procesach poznawczych, takich jak nadmiernym analizowaniem, planowaniem czy konstruowaniem scenariuszy co by było, gdyby. W pierwszych etapach pracy z klientami, duża uwaga poświęcana jest właśnie tym wewnętrznym aspektom – zrozumieniu, analizie wzorców, badaniu ich wykonalności i identyfikowaniu własnych wartości oraz reakcji na różne bodźce.

Jednak mimo głębokiego zrozumienia tych wewnętrznych mechanizmów, trening ACT podkreśla, że życie to przede wszystkim seria działań. Niezależnie od tego, jak klarowne są nasze intencje czy jakie są nasze wartości, bez podejmowania czynności w kierunku życia, które pragniemy, cała ta wiedza staje się jedynie teoretyczną wiedzą, nieprowadzącą nas w żadnym wartościowym kierunku.

Zaangażowane działanie i zachowanie oparte na wartościach

Zaangażowane działanie to jeden z sześciu podstawowych procesów ACT, składowych heksaflexu ACT. Bez niego nie mamy co liczyć odpowiednio wysoki poziom psychologicznej elastyczności. Zaangażowane działanie to obserwowalne aspekty naszego zachowania, czyli jak pokazujemy się światu i wchodzimy z nim w interakcje. Chociaż wielu ludzi postrzega te działania jako wielkie, epickie momenty, trening ACT podkreśla, że każda chwila w życiu to potencjalna okazja do podejmowania małych kroków w kierunku wartościowego życia.

Podejście do wartości nie zawsze wymaga spektakularnych działań. Nawet najmniejszy krok w danym momencie może prowadzić do stopniowego zbliżania się do satysfakcjonującego życia. Przykłady tego mogą obejmować codzienne czynności, takie jak karmienie psa czy wysyłanie SMS-a do przyjaciela, które, choć na pozór proste, mają doniosłe znaczenie. Szczególnie jeśli z jakichś powodów pewnych działań unikaliśmy (chociaż wiedzieliśmy, że są ważne) i musimy się do nich „przełamać”.

Jak rozpocząć zaangażowane działanie

Rozpoczęcie podróży ku wartościom może być trudne, dlatego trenerzy ACT oferują kilka praktycznych porad. Po pierwsze, zaczynaj znacznie wolniej niż pierwotnie planowałeś. Zastanów się, jaką najprostszą rzecz możesz zrobić, aby zbliżyć się do swoich wartości. Nawet najmniejsze kroki są ważne, np. dla kogoś z bezsenności może to oznaczać zmniejszenie spożycia kofeiny przed snem czy wyłączenie telewizora 30 minut przed położeniem się do łóżka i nie sięganie już po smartfona.

Drugą istotną radą jest uznanie i celebrowanie tych małych zwycięstw. Takie zachowanie spowoduje wystrzał dopaminy, który za każdym razem zwiększy szanse na wypracowanie tych pozytywnych nawyków i trzymanie się ich. Nawet jeśli podejmowanie kroku zgodnego z wartościami trwało tylko jeden dzień, powinniśmy docenić ten wysiłek. Zachęca się również do prowadzenia dziennika i codziennego refleksyjnego zapisu małych sukcesów związanych z wartościami.

Podróż ku pożądanemu życiu i systematyczne sprawdzanie postępu

Zaangażowane działanie i życie zgodne z wartościami to długotrwała podróż, wymagająca systematycznego podejmowania odpowiednich kroków. Nie chodzi tu o osiągnięcie stuprocentowej zgodności z wartościami, ale o regularne podejmowanie prób. Terapeuci i trenerzy ACT zalecają systematyczne sprawdzanie postępu, obejmujące refleksję nad wartościami, identyfikację celów zgodnych z nimi oraz codzienne monitorowanie drobnych kroków w kierunku tych celów.

Świadome posuwanie się do przodu

Za każdym razem, gdy zdecydujesz się postąpić zgodnie ze swoimi wartościami, obserwuj dokładnie wszystko co się dzieje:

• Obserwuj i nazywaj emocjonalne bariery, które sprawiają, że unikasz działania zgodnie z własnymi wartościami (tj. strach, wstyd, smutek, poczucie straty, złość)
• Obserwuj bariery poznawcze, czyli myśli dotyczące ewentualnych niebezpieczeństw oraz sądy na temat samego siebie i innych ludzi
• Podtrzymuj w sobie gotowość do przyjmowania wszelkich pojawiających się myśli i uczuć

Warto zaznaczyć, że nawet najmniejsze kroki w kierunku wartości prowadzą do znacznych zmian, a zaczynając teraz, przyniesie to satysfakcję i spełnienie w przyszłości. Zachęcam cię również do poszerzenia perspektywy na siebie i korzystania z okazji, jakie niesie ze sobą życie, niezależnie od punktu wyjścia. Zaangażowane działanie to coś, co możemy zrobić niezależnie od tego, czy jesteśmy książętami czy ich sługami.