Defuzja poznawcza

Defuzja poznawcza stanowi integralny element terapii akceptacji i zaangażowania oraz treningu ACT, a jednocześnie jest to koncepcja, którą eksploruję z moimi klientami, poświęcając temu zagadnieniu wiele czasu. To słowo, choć całkowicie wymyślone, staje się istotnym narzędziem w poprawie jakości życia, pozwalając nam spojrzeć na świat w sposób bardziej autentyczny i świadomy. W tym artykule, zajmiemy się, jak dyfuzja może być korzystna w relacjach interpersonalnych, samopoznaniu i kształtowaniu naszej perspektywy na świat.

Zanim jednak zajmiemy się procesem defuzji, zdefiniujmy najpierw jej odwrotność, czyli fuzję poznawczą, ponieważ to przybliży nas do pełnego zrozumienia defuzji.

Fuzja poznawcza polega na zbyt dosłownym traktowaniu myśli i uznawaniu, że treść danej myśli jest wytyczną do postępowania. Fuzji towarzyszy poczucie pilności i konieczności natychmiastowego działania zgodnie z treścią danej myśli. Takie postępowanie związane jest traktowaniem myśli jako tożsamej z rzeczywistością. Osoba dokonująca fuzji poznawczej traktuje myśl jako absolutną prawdę, tymczasem myśli to nie fakty. Myśl to myśl. Jest wytworem umysłu. Interpretacją faktów a nawet zniekształceniem. Myśl to nie rzeczywistość.

Mogłoby się wydawać, że odklejenie się od myśli, a więc defuzja poznawcza jest umiejętnością trudną, ale nie do końca jest to prawda. Codziennie mamy od 65 tysięcy to 85 tysięcy myśli, a przecież działamy i czujemy się zgodnie z zaledwie garstką z nich. Defuzja poznawcza jest więc czymś, co musimy i stosujemy cały czas w swoim życiu. Problemem jest jednak to, że nie zawsze potrafimy tym procesem sterować świadomie i wtedy, kiedy powinniśmy.

Defuzja poznawcza w kontekście relacji romantycznych

Prześledźmy scenariusz związany z romantycznymi relacjami. Kiedy spotykasz kogoś, kto przykuwa twoją uwagę, a myśl o flirtowaniu czy zaproszeniu na randkę pojawiają się w twoim umyśle, proces dyfuzji staje się kluczowy. W reakcji na nasze myśli o romantycznej relacji zapewne nasz umysł wygeneruje myśli negatywne, udowadniające nam dlaczego nie warto się angażować, dlaczego to się nie uda, itp. Umysł bombarduje nas myślami negatywnymi, wątpliwościami i obawami, które mogą nas zatrzymać przed podjęciem akcji. Nie robi tego na złość, ale dlatego, że nasz umysł ewolucyjnie jest nauczony do szukania problemów. Ta cecha pozwoliła przetrwać nam setki tysięcy lat temu na sawannie pełnej dzikich zwierząt czy wrogich plemion. W dzisiejszych czasach zagrożeniem nie są już tygrysy, które mogą nas zjeść. Umysł jednak tego nie rozumie i dalej podsuwa negatywne scenariusze. Defuzja poznawcza pomaga nam odłączyć się od tych myśli, dając szansę na bardziej autentyczne i odważne interakcje i relacje z ludźmi.

Ograniczenia myśli w fuzji

Gdy pozwalamy naszym myślom i przekonaniom zdominować nasze działania, wpadamy w pułapkę fuzji poznawczej. W kontekście romantycznego zainteresowania, może to prowadzić do wycofania się, braku pewności siebie i ograniczenia potencjalnych relacji. To samo zjawisko można przenieść na różne dziedziny życia, gdzie nasze negatywne myśli stają się więzieniem, w którym ograniczamy swoje możliwości i potencjał. Kulturowo nauczono nas, że myśli mówią prawdę, co powoduje dosłowne traktowanie myśli i przypisywanie im mocy autorytetu i mocy sprawczej. Często towarzyszy temu poczucie pilności, że trzeba działać natychmiast.

Kreowanie przestrzeni na rzecz autentyczności

Centralnym punktem defuzji jest stworzenie przestrzeni pomiędzy myślami a reakcjami. To właśnie ta przestrzeń daje nam kontrolę nad naszym życiem. Zamiast bezrefleksyjnie reagować na myśli, zaczynamy je obserwować, zastanawiać się nad ich prawdziwością i decydować, jak na nie zareagować. To pozwala nam pokazywać się światu w sposób bardziej autentyczny, zgodny z naszymi wartościami.

Defyzja poznawcza składa się z czterech umiejętności:

• Obserwowanie myśli
• Nazywania myśli
• Pozwalania myślom odejść
• Dystansowania się od myśli

Przykłady zastosowania defuzji w życiu:

Warto przyjrzeć się konkretnym sytuacjom, w których defuzja poznawcza może być zastosowana. Często zadając sobie pytanie, czy dana myśl czy przekonanie naprawdę jest dla nas budujące, możemy zacząć świadomie kreować swoje reakcje. Dzięki temu przerywamy automatyczne, negatywne wzorce i otwieramy się na bardziej pozytywne i konstruktywne podejście do sytuacji.

Uczenie się bycia obecnym

Defuzja poznawcza to także nauka bycia obecnym, uważności na to, co dzieje się w danej chwili. Zamiast płynąć automatycznie za naszymi myślami, zaczynamy bacznie obserwować nasze odczucia, reakcje i zdarzenia wokół nas. To pozwala nam lepiej zrozumieć siebie i świadomie wybierać, jak reagować na różne sytuacje. Trening uważności jest tutaj nieodzownie pomocnym narzędziem.

Podsumowując, defuzja poznawcza (jednej z procesów heksaflexu ACT) w treningu ACT stanowi potężne narzędzie poprawiające jakość życia. Pozwala nam zobaczyć, że nie musimy być uwięzieni w naszych myślach, a kreowanie przestrzeni pomiędzy nimi a naszymi reakcjami daje nam kontrolę nad własnym życiem. Warto eksperymentować z tym procesem i zobaczyć, jak dyfuzja może wpłynąć na nasze codzienne decyzje, relacje i ogólne poczucie satysfakcji z życia.